
02 dec Terugblik leerkring Desirée Houkema: “Stel je open en zie het kind als geheel”
Tijdens de leerkring van 28 november nam Desirée Houkema ons mee naar de binnenwereld van kinderen met een sterk ontwikkelingspotentieel: met welke vragen kunnen zij rondlopen? En op welke manier kunnen wij als onderwijsmensen kinderen ondersteunen in hun zoektocht naar wie ze zijn en wat zij kunnen betekenen voor de wereld om hen heen? Op welke manier kunnen wij empathie tonen voor de existentiële issues waar deze kinderen al op jonge leeftijd mee kunnen worstelen? Willemien Eikelboom – van Wijngaarden (werkgroeplid, leerkracht en coördinator Day a Week School) neemt je mee in het verhaal van Desirée en schreef er deze prachtige terugblik over.
Kijk naar het hele kind
Desirée roept ons op om breder te kijken dan alleen de cognitieve ontwikkeling van een kind. Want een mens is zoveel meer dan dat! Het leven is zoveel meer dan onderwijs. Lukt het ons om naast het intellectuele stuk, oog te hebben voor de lichamelijke, sociale, emotionele en spirituele kanten van een kind; om een kind als geheel te zien? Begaafde kinderen kunnen een rijke innerlijke belevingswereld hebben, die niet altijd past bij hun kalenderleeftijd. Ook hier kan sprake zijn van een asynchrone ontwikkeling. Kijk naar wie het kind ís en niet alleen naar wat het kind kán.
Stel je open
Werkelijk contact maken begint met je open te stellen voor deze kinderen en hun vragen en ideeën – vragen waar wij als volwassenen ook niet altijd een antwoord op kunnen geven. Ook jonge kinderen kunnen in zichzelf een stilte en leegte ervaren die bedreigend kan zijn als er niemand is met wie je dit gevoel kunt delen; als er niemand is die jouw fluistering hoort. Goed luisteren is een eerste stap op weg naar het zich begrepen voelen van een kind – juist ook in een onderwijssituatie die kan schuren. Help deze kinderen door hun perspectief te verbreden: het leven is zoveel meer dan naar school gaan!
Ook begaafde kinderen worden pas werkelijk mens in interactie met hun omgeving. Het is mooi als wij als volwassenen niet weglopen van de vragen die kinderen ons stellen en ons open stellen om hun vragen te laten resoneren. Kunnen we een spiegel zijn voor deze kinderen in sociaal, emotioneel en spiritueel opzicht? Kunnen we samen verkennen in welke richting we een antwoord zouden kunnen vinden; en kunnen we het kind begeleiden in het zélf beantwoorden van de eigen vragen?
Stel vragen en schep kaders
Het stellen van vragen is onmisbaar. Vragen waaruit nieuwsgierigheid blijkt voor wat een kind denkt en voelt. Vervolgens mogen wij meedenken vanuit onze kennis van de wereld. Welke mogelijkheden zijn er wél als een kind aangeeft dat een hele dag op school zitten op dit moment te veel gevraagd is? In een gesprek kun je samen doelen opstellen en je richten op groei, passend bij de mogelijkheden en behoeften van een kind op dit moment. Formuleer samen een hoopvol perspectief. Leef voor dat ‘normaal’ en ‘gemiddeld’ slechts woorden zijn en niet passen bij de complexe realiteit van ons mens-zijn. Elk brein heeft zijn unieke vingerafdruk. Verwonder je samen over de neurodiversiteit en de pracht en kracht daarvan.
Het is niet altijd wat het lijkt!
Naast het luisteren, is het kijken naar en juist duiden van het gedrag van het kind een belangrijke vaardigheid om je eigen te maken. Kijk hierin verder dan wat je ziet en ga in gesprek met het kind om te controleren of dat wat je ziet, ook daadwerkelijk is wat een kind zegt of bedoelt. De metafoor van de ijsberg laat zien dat het gedrag boven het water maar het spreekwoordelijke topje van de ijsberg is. En dat onder dit gedrag een wereld schuilgaat van gevoelens, gedachten en overtuigingen. Het is prachtig en helend voor een kind als het lukt om hierover in gesprek te gaan en te ervaren dat er ruimte is voor dat wat het voelt en denkt; dat er ruimte is voor het unieke zijn van dit kind.
Zo bouw je niet alleen aan het zelfvertrouwen van een kind, maar ook aan het vertrouwen dat een kind heeft in volwassenen én in de wereld om hem heen. Door een kind zelf mee te laten denken over oplossingen die bij hem passen en daar vervolgens zélf stappen in te zetten, help je het kind om veerkracht te ontwikkelen en uiteindelijk zijn eigen plek in de wereld te vinden. Nabijheid en openheid zijn sleutelwoorden om een kind in een cocon de tijd te geven om te ontwikkelen tot een vlinder. Het van buitenaf ‘helpen’ bij het ontdoen van de cocon, schaadt de kracht van de vlinder.
Steunen bij de zoektocht
Als je op deze manier kunt omgaan met dat wat begaafde kinderen aan je kunnen vragen – in woorden of door middel van hun gedrag, kom je tegemoet aan de psychologische basisbehoeften: relatie, competentie en autonomie. Er is ruimte voor zowel jouw ideeën als voor die van het kind. Op deze manier ondersteun je kinderen in hun zoektocht naar authenticiteit, zelfinzicht en zelfcompassie om vandaaruit uiteindelijk zelf betekenis te geven aan hun leven.